گروه اقتصادی – طبسی: جهاد اقتصادی و اینکه در این میدان نبرد چه باید کرد و هر کس چه نقشی عهدهدار است را با دکتر محمد حسن قدیریابیانه در میان گذاشتیم. او که روزگاری به عنوان سفیر ایران در مکزیک شناخته میشد، از ضرورت ملموس کردن نتایج جهاد اقتصادی برای مردم سخن میگوید و اینکه مثلا مردم باید بدانند صرفهجویی ناشی از هدفمندی چقدر به پیشرفت کشور و خودکفایی در بنزین کمک کرده است. متن این گفتگو را در پی میخوانید:
با توجه به اینکه امسال، سال جهاد اقتصادی نامگذاری شده است، مخاطب این نامگذاری را چه کسانی میدانید؟ آیا مردم و تولیدکنندگان را میتوان مخاطب دانست؟ چگونه؟
جهاد اقتصادی برای بهبود جهشوار اوضاع اقتصادی کشور است. وضعیت اقتصادی کشور به عوامل متعددی بستگی دارد و همه در آن نقش دارند. عموم مردم چه به صورت فرد فرد و یا گروهی در این زمینه موثر هستند. برای مثال وقتی یک نفر انتخاب میکند که کالایی را از بین یک کالای داخلی و خارجی انتخاب می کند، در حقیقت انتخاب بین اقتصاد کشور خودمان است با اقتصاد کشور خارجی. تولید را در کشور خودمان تقویت میکند و یا کشور خارجی. اشتغال در کشور خودمان را ارتقا دهد و یا کشور خارجی. پول ملی کشور خودمان را تقویت کند و یا پول ملی کشور خارجی را. در حقیقت مشاهده میشود که این عمل و نحوه انتخاب او در وضعیت اقتصاد کشور موثر است.
نقش تولیدکنندگان در اینجا چگونه است؟
چه بخش خصوصی و چه بخش دولتی و چه صاحبان این کارخانجات و چه مدیران و مهندسان و چه کارگران، همه در این جهت نقش مستقیمی دارند. اگر تولیدی با کیفیت خوب و قیمت کمتر به دست مصرف کننده برسد، در حقیقت زمینه رقابت با کالاهای کشور خارجی را چه در کشور خودمان و چه در بازار خارجی فراهم میکند. در حقیقت اقتصاد کشور خودمان بهبود پیدا میکند. باید بدانیم که بدست آوردن بازارهای بیشتر در جهان به معنی فراهم آوردن زمینه تولید و در نتیجه اشتغال در کشورمان است. این به عنوان یک نمونه است که چه مصرف کننده و چه تولید کننده در جهاد اقتصادی نقش بسزایی دارند. اما ابعاد دیگری هم وجود دارد.
چه ابعادی؟
به عنوان مثال پرهیز از اسراف در مصرف و افزایش بهرهوری، اینها میتواند موجب جلوگیری از اتلاف سرمایهها شود و این سرمایهها میتواند در جاهای بهتری هزینه شود که نمونه آن در طرح هدفمند سازی یارانه ها مشاهده می شود.
مثلا صرفه جویی در مصرف فرآورده های نفتی از یک طرف موجب می شود که منابعی در دست خود خانوار و فرد بماند و بتواند این وجوهی را که تبدیل به سرمایه گذاری کرده است، تبدیل به کار مفیدی کند و از سوی دیگر صرفهجویی در سطح خانوارها موجب صرفهجویی در سطح کشور شده است و باعث شده که ایران از واردات بنزین بی نیاز شود و بتواند مازاد تولید خود را صادر کند.
در واقع اثر صرفهجویی در عین اینکه مستقیما بر زندگی مردم قابل مشاهده است، اثر خود را در اقتصاد کلان نیز نشان میدهد.
بله. همین طور است. ما می بینیم که صرفهجویی این منافع را دارد. برای مثال سرمایههایی که در دست دولت در همین زمینه باقی میماند باعث میشود که در زمینههای مختلف مانند اشتغال و سرمایهگذاری اثر بگذارد. دولت میتواند در استفاده از منابع مشترک نفتی و گازی با سایر کشورهای همسایه سرمایهگذاری کند و جلوی تلفات سرمایه در ابعاد دیگر را بگیرد، مثل استفاده ایران از حق خودش در قراردادهای دوجانبه و یا جلوی تلفات دیگری مانند منابع آبی. اگر ما بتوانیم با تأمین سرمایه لازم سدهای بیشتری بزنیم، میتوانیم زمینهای بایر بیشتری را زیر کشت ببریم و تولید محصول و ثروت داشته باشیم. در حالیکه همین الان علیرغم تلاش خوب دولت کماکان تعدادی از رودخانههای آب شیرین از کنار زمینهای بایر تشنه آب عبور میکند و وارد دریا میشود. این ها مثالهایی هستند که در زمینه تولید و صرفهجویی زده شد و باعث میشود که کشور به سمت تولید ثروت بیشتر پیش برود.
دستگاههای دیگر در حوزه جهاد اقتصاد چه مسئولیتی دارند؟
دستگاه های دیگر در ساده سازی مقررات و تسهیل شدن امور و سرازیر شدن وامها به سمت تولید و عمران و آبادانی و شکل گیری مراکز تولیدی و واگذاری هر چه سریعتر شرکت های دولتی به بخش خصوصی میتوانند مشارکت کنند. مجلس می تواند برای تصویب قوانینی که تسهیل کننده این امور است، اقدام کند. قوه قضاییه نیز میتواند در زمینه مبارزه با مفاسد اقتصادی برای ضمانت اجرایی سالم اجرا شدن امور کمک کند. همه این ها در این جهاد اقتصادی نقش دارند. یعنی باید این را بدانیم که همه صاحب نقش اند و همه باید در این جا فعالیتی را داشته باشد. سوالی که باید هر فردی اعم از زن خانه دار و دانشجو و استاد و راننده و... از خودش بپرسد این است که من چه نقشی میتوانم در سال جهاد اقتصادی ایفا کنم و برنامه من برای مشارکت در این جهاد اقتصادی چیست؟
به طور مثال در ایران به طور روزانه 50هزارتن زباله تولید می شود. به زباله طلای کثیف گفته میشود و پولی که میشود از بازیافت زباله به دست آورد، حدود ده هزار میلیارد تومان است که معادل هزینه ساخت چندین سد با گنجایش سد کرج است.
کافی است که در منازل، افراد متعهد باشند که این زبالهها را تفکیک کنند و دستگاههای مسئول نیز مکانیزمهای لازم برای استفاده از این زباله را فراهم نمایند. بنابراین شما در هر زمینهای که ملاحظه کنید امکان حضور در عرصه جهاد اقتصادی برای تمام اقشار جامعه وجود دارد.
حال اگر همه دست به دست هم بدهند و تمامی ارگانها و مردم سعی کنند که به این فرمایش رهبر انقلاب جامه عمل بپوشانند از دید شما که یک محقق اقتصادی هستید چند سال طول می کشد تا کشورمان به رتبه ای نایل شود که لیاقتش را دارد؟
ما هر لحظه که در این جهت قدم برداریم منافع کوتاهمدت و میانمدت و درازمدت دارد، یعنی ما بلافاصله آثار آن را خواهیم دید و از مواهب آن بهرهمند میشویم. اما مواهب میانمدت و بلندمدت آن میتواند بیشتر از کوتاهمدت آن باشد. ما باید نهایت تلاش خودمان را به کار ببریم تا هرچه زودتر بتوانیم پلهها را طی کنیم، البته پیشرفت که باید بر اساس موقعیت ایران و بر اساس اسلام تنظیم شود حد و حدودی ندارد. ما هر قدمی که برداریم وضعیتمان بهتر میشود. ما یکی از اهدافی که تعیین کردیم این است که در سال 1404 ایران رتبه اول منطقه را به دست بیاورد و این مهم نه تنها شدنی است بلکه اگر این جهاد اقتصادی را به صورت جدی و همه جانبه دنبال کنیم و همه در آن مشارکت کنند، زودتر از این موعد هم میتوانیم به آن چشمانداز دست پیدا کنیم و حتی به بیش از چشمانداز برسیم. امسال که سال جهاد اقتصادی نامگذاری شده است سال تسریع در حرکت اقتصادی در زمینههای مختلف کشور است و باید در سالهای آینده هم ادامه پیدا کند.
چطور میشود رابطه بین جهاد اقتصادی و اجرای الگوی مصرف را به همگان نشان داد؟
در همین مثال زباله ای که زدیم، باید عنوان کنیم که این ده هزار میلیارد تومان از بازگشت زباله قابل وصول است. اینها برای مردم مقایسههای قابل فهمی است. باید گفت که با این میزان چه مقدار میتوان سرمایهگذاری کرد، چند تا بیمارستان میتوان ساخت، چند تا سد میتوان ساخت، به چه میزان میتوان اشتغال ایجاد کرد. نشان دادن اینها به وسیله اعداد و ارقام و حتی ارتباط مستقیم ایجاد کردن بین ثروت حاصل از درآمد بازیافت زباله با کارهای عمرانی اهمیت دارد. باید مشخص شود که اگر ایران هزار میلیارد تومان از محل تفکیک زباله بدست بیاورد، با این مبلغ چه تعداد بیمارستان ساخته شده است و ارتباط مستقیمی بین این نوع کارها و میزان سرمایهگذاری برقرار میشود. اگر مردم ارتباط مستقیمی را درک کنند مشارکت بیشتری را خواهند داشت و یا در بازیافت کاغذ نشان داده شود که با تخریب چه مقدار جنگل میتوان بر فرض یک تن کاغذ تولید کرد و نیز ارتباط میان بازیافت کاغذ و حفظ جنگل و محیط زیست.